Mum, genellikle katı bir madde olan parafinden veya balmumundan yapılan ve bir fitil yardımıyla yanabilen bir aydınlatma aracıdır.
Tarih boyunca çeşitli kültürlerde kullanılan mum, etrafına yaydığı loş ışıkla gerek pek çok insanın gece vakitlerinde kitaplar, destanlar yazmasını, gerekse yaydığı azıcık ısı ile nice ortamları alev alev romantik bir hale getirmiştir.
Günümüzde artık yerini elektrikli aydınlatmalar almış olsa da hala nostaljik ya da otantik ortamlar yaratmak için kullanılır.
|
Bu yazıda mumların renkli dünyasından ilginç bilgilerle birlikte, mumların neyden yapıldığına, nasıl yandığına, ve geçmişten günümüze insanlara neler kattıklarına küçük bir bakış atacağız. |
Mum Kelimesinin Kökeni Nedir?
Türkçe "mum" kelimesi, Farsça ve Orta Farsça kökenli olan "mūm" veya "mōm" (موم) sözcüğünden alıntıdır ve "balmumu, mumdan yapma kandil" anlamına gelir.
Mumun Kimyasal Yapısı
Mum, genellikle parafin adı verilen bir kimyasal bileşikten yapılır. Parafin, petrolün bir yan ürünüdür ve katı bir formda bulunur. Yine sıklıkla kullanılan soya mumu, soya fasulyesinden ve balmumu da arıların peteklerinden elde edilir.
Mumun temel kimyasal yapısı, hidrojen ve karbon atomlarından oluşan uzun zincirli moleküllerden türetilir. Bu özellikleri, mumun katı formunu ve yanma özelliklerini belirler.
|
Meraklısına parafin mumun formulü, detaylı bilgi! 🧪
Parafin mumun tam kimyasal formülü CnH2n+2'dir. N, değişebilen karbon atomu sayısını temsil eder. Temelde bir hidrokarbon olan mumun tam formülü, mum yapım sürecinde kullanılan mum türünü inceleyerek belirlenebilir. |
Soya Mumunun Kimyasal yapısı nasıldır?
Soya mumunun kimyasal formülü, soya yağının oleik asit, linoleik asit ve stearik asit gibi yağ asitlerini içeren trigliserid yapısına dayanır. Trigliseridler genel olarak yağların temel yapıtaşlarından birisidir, ve soya mumunun katı yapısını oluşturur.
Soya mumu kimyasal olarak soya yağının doymamış yağ halinden doymuş haline getirilmesi (hidrojenasyon) sonucu elde edilen bir trigliseridi içerir. Bu işlemin aynısı marketlerde satılan margarin yağlar için de yapılır, ve katı halde ürün elde edilmesini sağlar.
Mum Kaç Derecede Yanar?
Balmumu mumları yaklaşık olarak 60 ila 65 derece🌡️ sıcaklıkta eriyip yanmaya başlar. Parafin mumları ise genellikle biraz daha yüksek olan 70 ila 80 derece sıcaklıklarda yanmaya başlarlar.
Mumların yanma sıcaklığı, kullanılan malzeme türüne ve tasarımına bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Mum Nasıl Yanar?
Mum fitilin ateşe verilmesiyle yanar. Fitil, mumun içindeki parafini, soyayı veya balmumunu emer ve ısındıkça buharlaşır. Buharlaşan malzeme, fitili yakar ve bu sırada ışık ve sıcaklık üretir.
Mumun yanma süreci, bir dengede tutulmuş bir dans gibidir, fitilin yanma hızı ve ana malzemenin buharlaşma oranı birbirine bağlıdır. Mumun yandıkça hem bilimsel hem de estetik bir güzellikle dans eder 💃🏽🔥.
Mum ilk kimin aklına gelmiş? Mum Tarihi!
İlk kez kimin mumları kullanmayı akıl ettiği bilinmez, kayıtlarda şu devlet ya da şu millet ilk kez kullandı diyebileceğimiz bir kaynak yok.
Fakat bildiğimiz bir şey var ise o da Antik Mısırlılar’ın bundan 5,000 yıl öncesinde mum benzeri hayvan yağı ile karanlık koridorları aydınlattığı aydınlatma araçları kullandıkları. Tabi bunlara mum denirse. O zamanlar daha balmumu kullanımı bilinmediği için oldukça ilkel bir mum türü ile aydınlanmaya çalışıyorlardı.
Antik Mısırlıların akabinde, Roma İmparatorluğu’nda, Yunanlılarda ve daha sonraları Orta Çağ Avrupa’sında da mumların yeri kültürel, inançsal yahut sek işlevsel olan aydınlatma aracı olarak pek çok kez karşımıza çıkıyor.
National Candle Association’a göre 1834 yılında mucit Joseph Morgan’ın endüstriyel kalıp mum üretimi girişimiyle, mumlar günümüzde büyük kitleler için oldukça kolay bir şekilde elde edilebilir ürünler haline geldi.
Günümüzde mumların yaygın kullanımı, ışık kaynağı olmasından ziyade daha çok güzel romantik ortamlar veya ilginç kokulu mumlar aracılığyla meditasyon gibi aktivitelerde rahatlama diyebiliriz.
Mum türleri nelerdir?
Farklı malzemelerde mumlar:
- Balmumu: Bal peteğinden üretilir, doğal, temiz bir ışık sağlar ve genellikle hafif bir bal kokusuna sahiptir.
- Parafin Mumları: Petrolden elde edilen bir mum malzemesidir. Genellikle daha uygun fiyatlıdır ve çeşitli şekillerde üretilebilir.
- Soya Mumları: Soya fasulyesi yağından elde edilen bir mum türüdür. Çevre dostu ve doğal bir seçenektir.
Farklı amaçlar için mumlar:
- Dekoratif Mumlar: Estetik amaçlarla kullanılan, genellikle renkli, şekilli veya özel tasarımlı olan mumlardır.
- Kokulu Mumlar: Parfüm yağı veya esansiyel yağlar içeren mumlar. Odanıza hoş bir koku yaymak için kullanılırlar.
- Işıksız (Elektrikli) Mumlar: Gerçek mum görünümünde olan ancak elektrikle çalışan, güvenli ve tekrar kullanılabilir mumlar.
Farklı şekil ve tasarımlarda mumlar:
- Çubuk Mumlar: Uzun, silindirik şekilli mumlardır.
- Tea Light (Çay Işığu) Mumlar: Küçük, yuvarlak ve düz mumlardır, genellikle dekoratif amaçlarla kullanılır.
- Tütsü Mumlar: Hoş kokulu duman yaymak amacıyla tasarlanan özel mum türüdür.
Her kategori kendi içinde çeşitlilik gösterir ve kişisel tercihlere bağlı olarak seçilebilir. Mumları seçerken, kullanım amacınız, tercih ettiğiniz malzeme ve tasarım gibi faktörleri göz önünde bulundurmanız önemlidir.
Kaliteli Mum Nasıl Anlaşılır?
Mum kendi başına dik durabiliyorsa, yandığında hemen bitmiyorsa, ve kötü bir koku yaymıyorsa, içinde kullanılan malzemeler kaliteli soya mumu veya balmumudur diyebiliriz.
Mumların Yeniden Kullanımı: Yandı Bitti Çöpe Mi Atıyoruz?
Hayır tabi ki! Eğer olur da kullandığınız mum biterse yenisini yapmak için kullanılan özel yapım mumlar mevcut. Bu yöntem kullanışlı gibi gözükebilir ancak sadece özel mum kalıplarına sahipseniz mümkün.
Çevreyi düşünüp de mumu nasıl yeniden kullanabilirim diye soruyorsanız, size sunduğumuz harika bir paket olan yeniden doldurma mum seçeneğine bir göz atmak isteyebilirsiniz.
